Jak walczyć ze Spamem

Przesyłanie za pomocą środków komunikacji elektronicznej niezamówionych informacji handlowych stanowi wykroczenie ścigane na wniosek pokrzywdzonego. Orzekanie w powyższych sprawach następuje w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia, w którym Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych nie jest właściwy, wobec czego nie może on zakazać przedsiębiorcy przesyłania niezamówionej korespondencji na prywatne skrzynki elektroniczne.

Problem otrzymywania niezamówionej korespondencji handlowej drogą elektroniczną (tzw. SPAM) należy oceniać w pierwszej kolejności biorąc pod uwagę przepisy szczególne względem przepisów ustawy o ochronie danych osobowych, a mianowicie przepisy następujących ustaw: 1) ustawy z dn. 18  lipca 2002 r. o świadczeniu usług drogą elektroniczną (t. j. Dz. U. z 2013 r. poz. 1422 z późn. zm.); 2) ustawy z dnia 23 sierpnia 2007 r. o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym (Dz. U. z 2007 r. nr 171 poz. 1206 z późn. zm.); 3) ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 roku o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (t. j. Dz. U. z 2003 r. nr 153 poz. 1503 z późn. zm.).

 

Art. 10 ust. 1 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną stanowi, iż zakazane jest przesyłanie za pomocą środków komunikacji elektronicznej, w szczególności poczty elektronicznej, niezamówionej informacji handlowej skierowanej do oznaczonego odbiorcy będącego osobą fizyczną. Informację handlową – w myśl art. 10 w/w ust. 2 ustawy – uważa się za zamówioną, jeżeli odbiorca wyraził zgodę na jej otrzymywanie, w szczególności udostępnił w tym celu identyfikujący go adres elektroniczny. Art. 4 ust. 1 powołanej ustawy stanowi zaś, iż jeżeli ustawa wymaga uzyskania zgody usługobiorcy, to zgoda ta nie może być domniemana lub dorozumiana, ponadto może być odwołana w każdym czasie.

W myśl art. 24 ustawy o świadczeniu usług drogą elektroniczną, przesyłanie za pomocą środków komunikacji elektronicznej niezamówionych informacji handlowych stanowi wykroczenie ścigane na wniosek pokrzywdzonego. Orzekanie w powyższych sprawach następuje zatem w trybie przepisów o postępowaniu w sprawach o wykroczenia, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t. j. Dz. U. z 2013 r. poz. 395). Oskarżycielem publicznym zgodnie z treścią art. 17 §1 kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia we wszystkich sprawach o wykroczenia jest Policja, chyba że ustawa stanowi inaczej.

Niezależnie od odpowiedzialności karnej, przepisy prawa w uzasadnionych przypadkach przewidują także cywilnoprawne środki ochrony przed niezamówioną informacją handlową, które przysługują konsumentom w rozumieniu prawa cywilnego. W myśl z art. 10 ust. 3 w/w ustawy przesyłanie niezamówionej informacji handlowej (tzw. spamming) stanowi czyn nieuczciwej konkurencji w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 16 kwietnia 1993 r. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. z 2003 r. Nr 153, poz. 1503 z późn. zm.). Natomiast art. 9 pkt 3 ustawy o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym jako jedną z nieuczciwych praktyk rynkowych określa (w każdych okolicznościach) agresywną praktykę rynkową polegająca na uciążliwym i niewywołanym działaniem albo zaniechaniem konsumenta nakłanianiem do nabycia produktów przez telefon, faks, pocztę elektroniczną lub inne środki porozumiewania się na odległość, z wyjątkiem przypadków egzekwowania zobowiązań umownych, w zakresie dozwolonym przez obowiązujące przepisy. Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym w literaturze przedmiotu: „Przesyłanie niezamówionej korespondencji jest zakazane niezależnie od jej treści. Spamming może bowiem być reklamą lub zawierać ofertę zawarcia umowy. Decydujące znaczenie ma sam fakt przesłania bez zgody usługobiorcy-konsumenta korespondencji (system opt-in), gdyż odpowiedzialność po stronie accidental spammers jest niezależna od masowości tego rodzaju działań i powstaje już w sytuacji przesłania pojedynczego komunikatu . Agresywną praktyką rynkową zakazaną w każdych okolicznościach będzie taki spamming, którego celem jest nakłonienie do nabycia produktów, który jest uciążliwy i niewywołany działaniem konsumenta”, Ustawa o przeciwdziałaniu nieuczciwym praktykom rynkowym. Komentarz, Oleksiewicz Izabela, LexisNexis, 2013.

Stosownie do treści art. 12 ust. 1 w/w ustawy w razie dokonania nieuczciwej praktyki rynkowej konsument, którego interes został zagrożony lub naruszony, może żądać: 1) zaniechania tej praktyki; 2) usunięcia skutków tej praktyki; 3) złożenia jednokrotnego lub wielokrotnego oświadczenia odpowiedniej treści i w odpowiedniej formie; 4) naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych, w szczególności żądania unieważnienia umowy z obowiązkiem wzajemnego zwrotu świadczeń oraz zwrotu przez przedsiębiorcę kosztów związanych z nabyciem produktu; 5) zasądzenia odpowiedniej sumy pieniężnej na określony cel społeczny związany ze wspieraniem kultury polskiej, ochroną dziedzictwa narodowego lub ochroną konsumentów. Zgodnie z ust. 2 cytowanego przepisu z roszczeniami, o których mowa w ust. 1 pkt 1, 3 i 5, mogą również wystąpić: 1) Rzecznik Praw Obywatelskich; 2) Rzecznik Ubezpieczonych; 3) krajowa lub regionalna organizacja, której celem statutowym jest ochrona interesów konsumentów; 4) powiatowy (miejski) rzecznik konsumentów.

Zatem w powyższym trybie Generalny Inspektor Ochrony Danych osobowych nie może zakazać przedsiębiorcy przesyłania niezamówionej korespondencji na prywatne skrzynki elektroniczne, jak również nie jest uprawniony do występowania ze wskazanymi wyżej roszczeniami.

Zastosowanie przepisów ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 roku nr 101 poz. 926 z późn. zm.) w przypadku przesyłania niezamówionej korespondencji handlowej drogą elektroniczną jest ograniczone. Należy bowiem zauważyć, że adres poczty elektronicznej nie zawsze może zostać uznany za daną osobową. Na gruncie przepisów ustawy zgodnie z treścią art. 6 ust. 1 ustawy o ochronie danych osobowych za dane osobowe uważa się wszelkie informacje dotyczące zidentyfikowanej lub możliwej do zidentyfikowania osoby fizycznej. Osobą możliwą do zidentyfikowania jest osoba, której tożsamość można określić bezpośrednio lub pośrednio, w szczególności przez powołanie się na numer identyfikacyjny albo jeden lub kilka specyficznych czynników określających jej cechy fizyczne, fizjologiczne, umysłowe, ekonomiczne, kulturowe lub społeczne (art. 6 ust. 2). Stosownie do ust. 3 powołanego przepisu, informacji nie uważa się za umożliwiającą określenie tożsamości osoby, jeżeli wymagałoby to nadmiernych kosztów, czasu lub działań.

Należy także pamiętać, że jedną z przesłanek zgodnego z prawem przetwarzania danych osobowych jest prawnie usprawiedliwiony cel administratora danych osobowych, którym może być marketing bezpośredni własnych produktów lub usług administratora danych (art. 23 ust. 1 pkt 5 w zw. z ust. 4 pkt 1).

Niemniej jednak z przetwarzaniem danych na podstawie art. 23 ust. 1 pkt 5 ściśle wiąże się uprawnienie z art. 32 ust. 1 pkt 8, zgodnie z którym każdej osobie przysługuje prawo do kontroli przetwarzania danych, które jej dotyczą, zawartych w zbiorach danych, a zwłaszcza prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania jej danych w przypadkach wymienionych w art. 23 ust. 1 pkt 4 i 5, gdy administrator danych zamierza je przetwarzać w celach marketingowych lub wobec przekazywania jej danych osobowych innemu administratorowi danych. W razie wniesienia sprzeciwu, o którym mowa wyżej, dalsze przetwarzanie kwestionowanych danych jest niedopuszczalne. Administrator danych może jednak pozostawić w zbiorze imię i nazwisko osoby oraz numer PESEL lub adres wyłącznie w celu uniknięcia ponownego wykorzystania danych tej osoby w celach objętych sprzeciwem. (art. 32 ust. 3 ustawy). Egzekwowanie tych praw może następować w drodze postępowania przed Generalnym Inspektorem Ochrony Danych Osobowych.

źródło: GIODO